FOBİ

Fobi, belirli bir nesne, olay ya da durum karşısında ortaya çıkan, genellikle de günlük yaşamın sürdürülmesini engelleyen korku ve kaygı durumudur. Fobilerde kaygının boyutu, gerçeklikle orantılı değildir; ancak duyulan korku gerçektir ve kişi, aşırı tepki gösterdiğinin farkında olduğu durumlarda bile duygularını denetleyemeyebilir.Fobi, kaygının belirli bir nesne ya da duruma özgü biçimidir ve korkuya özgü tüm belirtileri gösterir. Bunlar çarpıntı, avuç içlerinin terlemesi ve solunum zorluğu olabilir; ayrıca baş dönmesi ya da bayılma da görülebilir.Fobi, bir panik atağının sonucu olarak ortaya çıkabilir ve ilk atağın yaşandığı durum, ileride bir fobinin kaynağı olabilir. Birçok fobinin tedavisinde, davranışsal tedavi başarılı sonuç vermektedir. Bu tedavi biçiminde kişi, denetim altındaki koşullarda, dereceli olarak, korkuyu yaratan nesnelerle ya da durumlarla karşı karşıya getirilir. Bu biçimde, kişi sonunda korkusuna neden olan şeye alışır ya da korkusunu kaybeder.Açık Alan KorkusuAçık alan korkusu (agorafobi), açık alanlarda ya da kalabalık yerlerde duyulan korkudur. Agorafobi sözcüğü, Yunanca’da “pazar yeri” anlamına gelen agora sözcüğünden türetilmiştir. Açık alan korkusu, kalabalık yerlere gitmekten kaçınma, giderek kendisini yalnızca eve yakın yerlerle kısıtlama ve yalnızca tanıdığı yerlerde bulunma gibi davranışlara yol açabilir. Kişinin, panik belirtileri yaşamadan hiçbir yere gidemez duruma geldiği noktada belirtiler giderek şiddetlenebilir.Açık alan korkusuyla ilgili duygular: savunmasızlık, depresyon, yalnız kalma korkusu, başkalarına bağımlılık, başkalarının önünde denetimini kaybetme korkusu ve kimlik kaybıdır. Kadınlarda, erkeklerden daha sık rastlanır ve genellikle kökeninde daha önce kalabalık bir yerde yaşanmış bir olay ya da panik atak vardır. Açık alan korkusu da o olayın yarattığı utancın yeniden ortaya çıkmasını önlemenin bir yolu olur. Bu korkuyu çok şiddetli hisseden kişiler, yıllarca evden dışarı çıkmayabilir ve normal ilişkilerini bile kesebilir.Açık alan korkusunda bir uzmanın tedavisi gerekir. Tedavide, kişinin normal yaşamına dönmesi amaçlanır, ilaç tedavisi, kaygıyı ve depresyonu yok edebilir; ancak tedavi tam sağlanamazsa, kişinin bu ilaçlara bağımlı hale gelme riski vardır.Yükseklik KuYüksekorkuslik korkusu, (akrofobi), yüksek yerlerde bulunmaktan duyulan korkudur. Yükseklik korkusu olan kişi, yüksek bir yerde ya da kendisini yüksek bir yerde düşünürken huzursuzluk ve sıkıntı duyar. Bu aşırı korku, fobi olarak adlandırılır; çünkü hayal edilen bir durumun gerçekçi olmayan, akıldışı algılanmasından kaynaklanmaktadır. Araştırmalar, yükseklik korkusu oları kişilerin, gerçekten yüksek bir yerden düşebileceklerini değil, düştükleri zaman bunun sonucunda olabilecek şeyleri hayal ettiklerini göstermiştir.Yükseklik korkusu olan kişilerin duydukları korku, normalde tedbirli bir kişininkinden çok daha fazladır; bu korku onları, bir kat bile olsa merdiven çıkmaktan alıkoyabilmektedir. Bu korku, uçuş korkusuyla bağlantılı olabilmektedir. Son araştırmalar, fobisi olanların, korkularının gerçekdışı olduğunu bildiklerine ilişkin eski görüşleri sorgulamıştır. Birçok durumda kişi, ölüm tehlikesiyle karşı karşıya olduğuna inanmakta ve tehlikenin yarattığı korkuya tepki göstermekte ya da bir panik atağı geçirebileceğinden endişe etmektedir; bütün bu duyguları ise gerçektir ve korkunun etkisiyle bitkin düşmektedirler.Fobisi olan birçok kişi, tedaviyle normal yaşamlarına dönebilmektedir. ilaç tedavisi, korkularını denetlemelerine ve onunla başa çıkmalarına yardımcı olmaktadır. Fobilerin tedavisinde, psikoterapi de kullanılmaktadır. Genellikle bu iki tedavi birlikte kullanılmaktadır.Kapalı Yer Korkusu Kapalı yer korkusu (klostrofobi), kaygının bir türüdür; kapalı yerlerden ve kapatılmaktan duyulan gerçekdışı ve aşırı korkudur. Kapatılma düşüncesi ya da kapalı yerlere ilişkin bir anı, kişiyi fiziksel olarak bitkin düşürebilecek belirtilerin ortaya çıkmasına yetmektedir. Belirtiler, mide bulantısı, kusma, kalp atışlarının hızlanması, ishal ve nefes darlığıdır. Korku, normal yaşamı engellemeye başladığında fobi haline gelir. Bu kişiler, tepkilerinin gerçeklikle orantısız ve akıldışı olduğunu bilmektedir; ancak bunun bilincinde olsalar da olmasalar da korkuları gerçektir, bunun için de tedavi edilmelidir.