Zatürree (pnömoni)

Zatürree, bakteri ve virüslerden kaynaklanan, iltihabın akciğerlerdeki hava boşluklarında sıvı ve hücresel döküntülerin birikmesiyle sonuçlandığı, ciddi bir akciğer hastalığıdır. Bu, akciğerlerde oksijen ve karbondioksit değişimini engeller. Zatürree çok yaygındır, her yıl nüfusun yaklaşık % l’ini etkiler. Hava sıcaklığındaki ani düşüş, kötü havalandırmalı odalardaki kalabalık, bakteri ve virüslerin yaygınlığı yüzünden en çok kışın ve ilkbaharda görülür. Sigara, alkolizm, zayıf bağışıklık sistemi (immün sistem) ve hava kirliliği zatürree riskini arttırır. Zatürreeye yakalanan kişilerin yüzde 5-10 kadarı, genellikle çok gençler veya yaşlılar olmak üzere, ölür. Özellikle bunamalı yatalak hastalar, kalça kırıkları veya kronik kalp hastalıkları olanlar zatürreeye eğilimlidir, bu da sıklıkla ölüm sebepleri olur.
Etkilenen bölgeye bağlı olarak değişik zatürree (pnömoni) tipleri tanımlanabilir: Lobüler pnömoni başlıca solunum yollarının çevresindeki akciğer dokularını etkiler, bronkopnömoni ise her iki akciğeri de etkileyen lobüler pnömonidir.
Zatürreeden sorumlu mikroorganizmalar arasında Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus, Klebsiella pneumoniae ve Haemophilus influenzae gibi bakteriler ve grip (influenza), adenovirus, ve sinsityal solunum virüsü gibi virüsler vardır. Nadiren zatürree, mantar, riketsiya ve mikoplazma gibi alışılmadık mikroorganizmalar tarafından da yapılabilir. Mantar ve mikoplazma gibi alışılmadık mikroorganizmalar hastanın bağışıklık sistemi (immün sistemi), AIDS’li kişilerde olduğu gibi, iyi çalışmıyorsa hastalıktan sorumlu olurlar.
Zatürreeli kişiler, başlarda öksürük, balgam, soluksuzluk, öksürük veya derin nefesle artan keskin göğüs ağrısı, ateş ve genel bir hasta olma hissinden şikayet ederler. Balgam genelde sarı veya yeşildir ve seyrek olarak eğer şiddetli öksürük akciğerdeki kan damarlarını koparttıysa kan da içerebilir. Bir göğüs röntgeni normal hava boşluklarının kaybını gösterir; böylece akciğer alanları beyaz görünür, uniform ve akciğerin bir lobunda (lobar pnömoni) veya yamalar halinde (bronkopnömoni) olabilir. Balgamdan yapılan kültür bakteri varlığını ortaya çıkaracaktır, bunlar hastalık sebebi de olabilir veya bir virüs tarafından yapılan zatürreeye ikincil olarak ortaya çıkmış bakterilere bağlı bir enfeksiyona ait de olabilirler. Bakterilere antibiyotiklere duyarlılık testi yapılmalıdır; çünkü geçmiş yıllarda birçok bakteri var olan bazı antibiyotiklere (penisilin grubu gibi) direnç geliştirmiştir. Temiz (arterial) kanda oksijen seviyesi düşebilir ve şiddetli hastalarda kandaki karbondioksit seviyesi yükselebilir.

Zatürree tedavisinde etken mikroorganizma için doğru antibiyotik kullanılmalıdır. Hasta oksijenle desteklenmeli, solunum yollarını açmak için fizyoterapi görmeli ve ağrısını azaltmak için ağrıkesici almalıdır. 0labilecek komplikasyonlar arasında solunum yetmezliği, kalp yetmezliği, akciğerde apseler (cerahat dolu boşluklar) akciğer çevresindeki akciğer zarı keselerinde sıvı toplanması (plevral efüzyon) vardır. Nadiren akciğer çevresindeki akciğer zarı keselerinde cerahat birikebilir (plevral ampiyem).