Gut ,Damla Hastalığı

Gut, nükleik asitlerin yapısında bulunan pürin denilen azotlu maddeleri metabolizmasındaki bozukluktan ileri gelen bir hastalıktır. Her yaşta ve iki cinste de görülebilir. Ancak, daha çok erkeklerde ve orta yaşlarda ortaya çıkar. Hastalığın ortaya çıkmasında ve şiddetlenmesinde; aşın yeme ve içme, gerginlikler, soğuktan etkilenme, ameliyatlar, yorgunluk gibi du­rumlar rol oynar. Krizlerin şiddeti ve sıklığı hastaya göre değişir. Kriz, haftada bir gelebileceği gibi ayda, yılda bir kez gibi seyrek de olabilir.Pürinler, normal olarak, bir dizi tepkime sonucu ürik aside çevrilerek id­rarla atılır. Gut hastalığında, ürik asit yapımı hızlanır ve kandaki düzeyi nor­malin üzerine çıkar. Ürik asidin sodyum tuzlan oluşarak özellikle kıkırdaklarda, yumuşak dokularda birikir ve kristalleşir. Eklemler şişer ve ağrı yapar. Ürik asidin tuzları böbrek ve idrar yollannda kristalleşerek taş oluşturabilir.Ürik asit, besinlerle alman nükleik asitlerdeki pürinlerden ve vücutta sentezlenen pürinlerden oluşur. Gut hastalığında fazla miktarda oluşan ürik asidin ancak yansı kadarının besinsel kaynaklı olduğu bildirilmektedir. Bu hastalığın oluşumunda, besinsel pürin alınmasının ikinci derecede rol oynadığı sanılmak­tadır. Gut hastalığına sebep olarak, doğuştan gelen bir bozukluk nedeniyle vü­cutta aşırı derecede pürin sentezlenmesi gösterilmektedir.Gut hastalığı olanlar için diyet düzenlemede uyulması gereken esaslar şun­lardır :1. Enerji: Diyetin enerji değeri, hastayı normal kiloda tutacak şekilde dü­zenlenir. Şişman hastalar normal ağırlığa zayıflatılır. Normal kiloya zayıflatma­nın birçok yararları yanı sıra, krizleri hafifletici, seyrekleştirici ve önleyici bir etkisi olduğu bildirilmektedir.2. Pürinler: Diyette, pürinleri fazla içeren besinler kısıtlanır. Pürinlerce en zengin besinler; balıkyumurtası (havyar), sardalya, beyin, karaciğer, böbrek ve kuru baklagillerdir. Bu besinler özellikle krizlerin sık olduğu zamanlarda ve kriz sırasında hiç verilmez. Hastanın durumu iyi, krizler çok seyrekse kısıtlama bi­raz hafifletilir; gerekirse diyete seyrek olarak az miktarda kuru baklagil, kara­ciğer, böbrek gibi besinler eklenebilir. Protein ihtiyacı, daha çok süt ve türevleri, yumurta, tahıl ve türevleri, daha az olarak yağsız etler ve kuru baklagillerle kar­şılanır.Sebze ve meyvelerde pürinler çok azdır. Diyette bu yiyeceklerden yeterli miktarda bulundurulur.3. Yağ: Diyette yağ azaltılır. Bunun sebebi, yağın enerji değerinin yük­sek olması ve hastalığa olumsuz etkisidir. Hastalığın şiddetli döneminde yağ kı­sıtlanır. Bunun dışında, diyette orta derecede yağ bulundurulur. Kaymak, her türlü yağ ve fazla yağlı yiyecekler diyette yer almaz. Yemeklere fazla yağ kon­maz.4. İçki ve İçecekler: Hastaya alkollü içki verilmez. Genellikle, gut has­talığında çay ve kahve alınmaması gerektiği bildirilmektedir. Sebep olarak da, bu tür içeceklerin kafein içermesi, kafeinde de pürinli bir madde (metil pürin) bulunması gösterilmektedir. Bazı yazarlar ise, çay ve kahvedeki pürinlerin vü­cutta ürik aside çevrilmediğini; o yüzden, bu içecekleri yasaklamanın dayanağı olmadığını ileri sürmektedirler.Hastalığın Şiddetli Döneminde: Krizlerde, hasta iştahsız ve isteksiz olur. Hastanın isteğine göre, diyette süt ve ürünleri, yumurta, tahıl, sebze ve meyve gibi yiyecekler bulundurulur. Hastaya bol miktarda sıvı (günde 3 litre kadar) verilir. Fazla sıvı verilmesinin nedeni, kanda yüksek olan ürik asidin idrarla atı­mını kolaylaştırmaktır. Verilecek sıvı, hastanın isteğine göre, süt, limonata ve çeşitli meyve suları olabilir. Ağır durumda, diyetten pürinlerin zengin olduğu yiyecekler çıkarılır, yağ olabildiğince kısıtlanır.