Kalp Krizine İlk Önlemler Nasıl Olmalı?

Anadolu Sağlık Merkezi’nden Kardiyoloji Uzmanı Doç.Dr. Suat Altınmakas, kalp krizine hızlı müdahalenin önemini anlattı.Kalp krizi geçiren hastalara krizin başlangıcında özellikle ilk 6-12 saat içinde yapılan koroner anjiyografi ve bunun sonucuna göre tıkanan damarın balon ve/veya stentle açılması hastanın yaşamını kurtarıyor. Kardiyovasküler hastalıklar, tüm dünyada ölüm nedenleri arasında ilk sıradaki yerini korumaya devam ediyor. Her yıl yaklaşık bir milyon kişi kalp krizi yakınmasıyla hastaneye baş vuruyor; 500 bin kişi ise kalp krizi yüzünden yaşamını kaybediyor.Kalp krizi neden meydana geliyor?Kalp krizlerinin çoğu kalp kasına kan ve oksijen taşıyan atardamarlarda yani koroner arterlerde pıhtı oluşumu nedeniyle meydana gelir. Pıhtı, genelde damar yüzeyini daraltan aterosklerotik plağın yırtılması sonucu, kanın plağın altındaki doku ile temas etmesi nedeniyle oluşur. Sürekli olarak damar yüzeyiyle temas eden kan normal şartlarda pıhtılaşmaz. Ancak, yabancı bir yüzeye değdiğinde pıhtılaşır ve damarı tıkar. Koroner arterlerdeki pıhtılar kalp kasına kan ve oksijen akışını engeller, bu da o bölgedeki kalp hücrelerinin ölümüne sebep olur. Hasar gören kalp kası kasılma yeteneğini kaybeder ve kalbin geri kalan kısmı hasar gören bu bölümün işini de yapmak zorunda kalır.Kalp krizinin belirtileri nelerdir?Kalp krizinin en tipik belirtisi göğüs ağrısıdır. Kalp krizi geçiren hastalar baskı tarzında, beraberinde terlemenin de olduğu, bazen kusmanın eklendiği, çok şiddetli, sanki göğüs kafesi bir mengene ile sıkıştırılıyormuş gibi bir ağrıyı tarif ediyorlar.Yürürken ya da son birkaç haftadır kısa süreli dinlenme esnasında ağrısı olan hastalar ağrının karakterini zaten tanıyorlar. Bu kişiler ağrının çok daha şiddetlendiğini fark edebiliyorlar. Ancak burada asıl önemli olan olayın farkında olmayan daha genç ya da öncesinde yürürken ya da istirahat anında kısa süreli ağrılar yaşamamış hastalar. Bunlar ağrıyı bilmiyorlar, bu yüzden de o gelen ağrıyı bazen kas ağrısı olarak yorumlayabiliyorlar. Bu da bu kişilerin hastaneye başvurma süresini uzatıyor. Ayrıca sırt, sol kol ağrısı ve bazende mide ağrısı şeklinde ağrıların altında kalp krizinin bulunabileceğini, Diabetiklerde ve yaşlılarda hiç ağrı yakınması olmadan sadece ani başlayan nefes darlığının nedeninin kal krizi olabileceğini unutmamak gerekiyor.Kriz anında müdahalenin gecikmesi durumunda ölüm nasıl gerçekleşiyor?Kaynakwh: Kalp kasına kan akımının durmasından sonra 20 dakika içinde hücreler ölmeye başlar. Hücre ölümü yavaş yavaş 6-12 saat içinde tamamlanır. Bu süre içinde damarlara yapılacak bir girişim, damarların açılarak kalbe kan gitmesine neden olur. Böylelikle hücre ölümü durdurulabilir.Ne zaman acilen doktora başvurulmalı?Kalp krizi sırasında ağrı başladıktan sonra ilk 20 dakikadan itibaren hücre ölümü başlar. Eğer hemen müdahale edilemezse, ilk saatlerde o dokunun önemli bir kısmı kaybedilir. 6. saate geldiğiniz zaman kaybettiğiniz canlı doku miktarı yaklaşık yüzde 90’ın üzerine çıkıyor. Dolayısıyla ağrının başlangıcı ile damarın açılması arasında geçen süre çok kritik bir süre. Önemli olan bu sürede en kısa zamanda müdahale etmek. Dolayısıyla hastanın bahsedilen yakınmaları başladıktan sonra 20 dk da geçmediyse en kısa zamanda hastaneye gelmesini ve bir kalp elektrokardiyografisi (EKG) çektirmesini tavsiye ediyoruz.Kalp krizi geçiren bir hastanın ölüm riskini azaltmak için yapılması gereken ilk işlem nedir?Hastanın riskini azaltmak için yapılan işlemin ilk basamağının anjiyo oluşturuyor. Anjiyo sonucunda balon ya da stentle damar açılıyor. Kalp krizi durumunda kullanılan damar açıcı ilaçların ilk etapta etkin olabiliyor ancak göğüs ağrısı başladıktan sonra ilk üç saat içinde kliniğe ulaşmadıysa acil anjiyonun etkinliği çok daha yüksek oluyor. Çünkü verilecek ilacın işe yaraması için en az 1 saat ya da 90 dakika geçmesi gerekiyor. Bu süre içinde kalp kası hücreleri ölmeye devam ediyor. Pıhtı erise bile buradaki darlık nedeniyle beslenme az olabiliyor. Oysa direkt stent yaptığımız zaman darlığa kısa sürede çözüm buluyoruz. Böylece o hücrelerin canlı kalmasını sağlıyoruz. Çünkü hücreler bir kez ölürse bir daha canlanamazlar. Dolayısıyla kalp krizinin getireceği riski minimuma indirebilmek amacıyla, kalp krizi tanısı koyduğumuz hastaya hemen anjiyo yaparak tıkalı damarı buluyor ve balon ya da stentle damarın tıkalı kısmını açıyoruz.Kaynakwh: Damar açma işlemi nasıl gerçekleştiriliyor?Hastalarda işlem yapan hekimin deneyimine göre kasık veya elbileği damarına girilerek kalbe ulaşılıyor daha sonra tıkalı damar tespit edilerek bu damardan işlem yapmamızı sağlayacak kılavuz tellerle tam tıkalı damar geçiliyor ve bu kılavuz tel üzerinde balon ve stent işlemi uygulanarak damar açılıyor.Kriz anında ne yapılmalı?Kalp krizinin başlangıç dönemi en riskli dönem olup ölümlerin yaklaşık yarısı hastaneye ulaşmadan olduğu için kalp krizi geçirdiğini düşündüğümüz birini en kısa zamanda rahat hava alabileceği bir pozisyonda hastaneye yetiştirmek en uygun olacak yaklaşımdır. Çünkü kalp krizi esnasında yapılması gereken müdahaleler ancak deneyimli sağlıklı personeli tarafından gerçekleştirilebilecek işlemlerdir.ü