Neden çok yaşa denir ?

Hapşıran bir kişiye ‘çok yaşa’ demek adeti hemen hemen her kültürde vardır.Anlam olarak biraz değişik de olsalar sonuçta aynı kapıya çıkarlar. Hapşıranlaraİngilizlerin ‘God bless you’, Almanların ‘gesundheit’, İtalyanların ‘felicita’deme adetlerinin kökeni, hapşırmanın kişi için önemli bir tehlike olduğunainanılan çok eski zamanlara gider.
İnsanlar asırlar boyu yaşamın sebebinin ruh olduğuna, ruhun ise insanın başıiçinde olduğuna, hapşırmanın bu hayati güce zarar verebileceğine inandılar.Hapşırmanın soğuk algınlığı ile ilişkili olması bu inanış; güçlendirdi. İnsanlarhapşırıklarını tutabilmek için her yolu denediler.
Milattan önce dördüncü yüzyılda Aristo ve tıbbın babası sayılan Hipokrat’ınöğretileriyle insanlar, hapşırmanın başın yabancı maddelere karşı bir savunmarefleksi olduğunu öğrendiler. Hapşırma bir hastalığın başlangıcı olduğundanhastalığın sonunun kötü bitmemesi için hapşırana ‘uzun yaşa’, ’sağlıklı yaşa’gibi sözlerin söylenmesi adeti bu zamanlarda başladı.
Yaklaşık yüz yıl sonra Romalılar hapşırmanın iyi bir şey olduğuna, insanıhastalıktan koruduğuna, hapşırığı tutmanın hastalığın kuluçkaya yatmasına belkide ilerde ölüme sebep olabileceğine inandılar. Artık hapşıranlara ‘tebrikler’veya ‘iyi şanslar’ deniliyordu.
Hapşırana ‘çok yaşa’ denilmesinin kökeni birçok kültürde bu şekilde olmasınarağmen bir Hıristiyanlık deyimi olan ‘God bless you’ (Tanrı seni takdis etsin)cümlesinin kökeni ayrıdır. Altıncı yüzyılda İtalya’da bulaşıcı ve öldürücü vebahastalığının tüm şiddeti ile başlaması ve bu hastalığın belirtisinin kronikhapşırma olması nedeniyle, hapşıranlara ‘God bless you’ denilmesi Papatarafından yasa olarak yayınlanmış ve mecbur kılınmıştır.
Bu yasa ile ayrıca hapşıranın çevresinde ‘God bless you’ diyecek kimse yoksa, okişinin kendi kendisine ‘God help me’ (Tanrı yardımcım olsun) demesi de tavsiyeedilmiştir.
Genelde ‘çok yaşa’ diyene ’sen de gör’ yani ’sen de benim yaşamımı görecek kadarçok yaşa’ denilmesi de adettendir. Hapşırana ‘çok yaşa’ deyince hapşırmanınkesileceğine inananlar da vardır.