Türkiyenin En Büyük Sağlık Blogu

Kronik Obstruktif Akciğer Hastalığı (KOAH):Belirtileri, tanısı ve tedavisi
KOAH (KRONİK OBSTRUKTİF AKCİĞER HASTALIĞI)

KOAH, amfizem ve kronik bronşiti kapsayan bir hastalık grubudur. KOAH'ın en sık görülen özelliği, akciğerlere giren ve çıkan havayı nefes darlığına neden olacak derecede kısıtlayabilmesidir. Bu hastalık başladı mı geriye dönüşü yoktur. Mutlaka ilerler. Ölümle sonuçlanabilir.

Amfizem: Amfizem, akciğerlerde nefes alıp vermeyi sağlayan alveollerdeki hava boşluklarında, alveol duvarlarının yıkımıyla oluşan anormal ve kalıcı genişlemedir. Genel belirtisi nefes darlığıdır. Bu hastalıktan sitemizde ayrı bir başlık altında bahsedilecektir.

Kronik Bronşit: Kronik bronşit fazla miktarda mukusun oluştuğu sürekli öksürük durumudur. Kronik öksürük art arda iki yıl içinde, yılda en az 3 ay görülür. Bu hastalıktan da sitemizde bahsedilmektedir.

KOAH, sıklıkla uzun yıllar sigara kullanan, 50-60 yaşlarındaki erkeklerde görülmekle birlikte, sigara içen kadınlarda da görülür. Çok nadiren de olsa, sigara içmeyen kişilerde ve daha erken yaşlarda da görülebilir.

KOAH TİPLERİ

KOAH, A tipi (amfizem), B tipi (bronşit) ve C tipi (karışık) olmak üzere 3 tiptir. Hastaların çoğunda A ve B tipleri birlikte, yani C tipi görülür. Hastalığın belirtileri bütün tiplerde benzerdir ve ayrımları pratikte zordur.

A tipi hastalar, uzun boylu, zayıf, kanlı-canlı görünen, göğüs ön-arka çapları artmış (fıçı göğüs), parmak uçları şişkinleşmiş (çomak parmak), öksürük ve balgam yakınmaları olmayan ve daha çok ilerleyici tipte bir solunum sıkıntısıyla kendini belli eden bir hastalık tablosu gösterirler. B tipi hastalar ise kısa boylu, şişman, öksürürken mor-mavi renkli bol balgam çıkaran, sık sık kötüleşme krizleriyle hastaneye başvurup, tedavi sonrası kısmen rahatlayan, kalp yetmezliğinin de sık görüldüğü hastalardır.

KOAH BELİRTİLERİ

Nefes darlığı, öksürük, balgam çıkarma, göğüste tıkanma, hırıltılı solunum ve morarma gibi yakınmalara yol açar. Ancak bu yakınmalar ani başlayıp, kısa süren, gelip geçici bir şekilde olmayıp, aylarca, yıllarca devam eden ve giderek artan bir seyir gösterir.

Belirtilerinden biraz daha ayrıntılı bahsedelim. Uzun yıllar sigara içmiş bir kişide, yaşamının ilerleyen yaşlarından itibaren, önceleri yokuş ve merdiven çıkarken kendini gösteren nefes alma güçlüğü başlar. Zamanla bu durum ilerler ve düz yolda da solunum sıkıntısı ortaya çıkar. Hatta, istirahatte ve gece uykudan uyandıran, uyutmayan nefes darlığı şekline ilerler. Kişi, nefes darlığından dolayı tuvalete gidemez, ev içinde dolaşamaz, yemeğini yiyemez ve konuşamaz hale gelebilir. Günlük işlerini kendi başına yapamaz ve başkalarının destek ve bakımına muhtaç duruma düşerler.

Nefes darlığının dışında öksürük ve balgam çıkarma bulguları ortaya çıkar. Öksürük gündüz olduğu kadar gece de görülür ve hastanın uyumasını engeller. Ayrıca bu hastaların nefes alıp vermeleri sırasında hırıltı ve hışırtıya benzer bir ses etraftan da duyulabilir. Bazen balgam çıkarma sırasında kan gelebilir. Nefes darlığına bağlı uyku, beslenme bozulabilir ve harcanan enerji artar. Bunun sonucunda hasta kilo kaybeder ve zayıflamış, düşkün bir hale gelebilir. İleri dönemlerde ise oksijen yetersizliğine bağlı morarma, aşırı yorgunluk, güçsüzlük, kalp yetersizliği ve kalpte ritm bozuklukları görülebilir.

KOAH'TA RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?

Yağışlı, sisli, soğuk havalar bu hastaların şikayetlerini arttırmaktadır. Kış aylarında, sobaların ya da kaloriferlerin yanmasıyla ortaya çıkan duman ve bu dumanın neden olduğu hava kirliliği bronşitli kişilerde krize neden olmaktadır. Yine soğuk havalarda kapalı mekanlarda geçirilen zamanın artması ve bu ortamlarda içilen sigara ve havasızlık, hatalığın kontrolünü zorlaştırmaktadır.

Soğuk havalarda grip, nezle gibi solunum yolu enfeksiyonlarına daha sık rastlanır. Bunun sonucunda bronşitli hastalar, burundan nefes almak yerine ağızdan bu işlemi gerçekleştirdiklerinden dolayı ve hava yollarının ısı ve neminin düşmesine bağlı olarak özellikle geceleri, nöbetler meydana gelir. Ayrıca soba ya da kalorifer nedeniyle odanın havasının kuru olması, nem miktarının azalması, özellikle ağızdan nefes alıp veren kişilerde hava yollarını kurutmakta ve gece öksürüğü, nefes darlığı gibi yakınmalara neden olmaktadır.

Bütün bu olumsuzlukların meydana gelmesiyle kışın, bronşitli hastaların çoğunun sorunları artmakta ve uygulanan tedavi yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle bronşiti olan KOAH hastalarının mutlaka kendilerini bu olumsuz koşullardan korumaları gerekmektedir. Kapalı mekanlarda sigara içilmemeli, bu yerler havalandırılmalı, eğer soba kullanılıyorsa baca ve borular mutlaka temizlenmelidir. Ayrıca oda havası nemli tutulmalı, kalabalık ortamlardan kaçınılmalı -ki grip salgınlarına yakalanma ihtimali en aza indirilsin- ve kirli havalarda dışarıya çıkmaktan kaçınılmalıdır.

KOAH'IN AYIRICI TANISI

KOAH, genellikle hava yolu daralması ile seyreden hastalıklar ile karıştırılabilir. Örneğin astım bu hastalıkla karışabilir. Fakat KOAH'ta burun ile ilgili semptom yoktur ve sigara kullanımı KOAH'ta çok önemlidir. Astım genelde genç yaşta başlar; KOAH ise, yaşla birlikte yavaş yavaş gelişen bir hastalıktır. KOAH'ın geri dönüşü yoktur. Hastalık bir kere başladı mı mutlaka ilerler. Astım ise geri dönüşü olan bir hastalıktır.

KOAH TEDAVİSİ

KOAH tedavisinin iki ana amacı vardır. Birincisi hastalığın bulgularını düzeltmek ya da azaltmak, ikincisi ise hastalığın ilerlemesini yavaşlatmaktır. Günümüzde KOAH'ı ortadan kaldıracak, tamamen düzeltecek bir tedavi seçeneği yoktur. Ancak sigaradan uzak durmak bu hastalığı çok büyük ölçüde önler.

Bu hastalığın tedavi programında şunlar yer almaktadır.

Sigaranın bıraktırılması
Çevresel ve mesleki sigaraya maruz kalmanın kontrolü
Uzun süreli tedavi
Ani başlayan atakların tedavisi
Hastalığın derecesine göre tedavi, akciğerlere giden hava miktarını arttırmayı sağlayan bronkodilatatör gerektirebilir. Bunlar doktor kontrolünde düzenli olarak alınması gereken bakım ilaçları ve salbutamol, terbutalin v.b gibi bulguların ve krizlerin üstesinden gelmek için alınan rahatlatıcı ilaçlar olmak üzere iki çeşittir.

KOAH'ı kontrol altına almak ve daha sağlıklı bir yaşam için anahtarlar, doğru beslenme, doktor kontrolünde yapılacak düzenli bir egzersiz programı, düzenli uyku ve sigaradan uzak ortamlardır.