Karaciğer Amip Apsesi

KARACİĞER AMİP APSESİ
Karaciğer, amiplerin (entamoeba histolitika) barsak dışında en sık yerleştiği organdır.
NEDENLER
Bazen hastanın geçmişinde amibe bağlı kalın barsak iltihapları (kanlı ishal ile gelişen amipli dizanteri) bulunur; ama çoğunlukla, kısa da olsa bir süre, amip enfeksiyonunun yaygın olduğu bir salgın bölgesinde kalmış olduğu saptanır; belirtilerin niteleyici olmayan görünümü karşısında ve amip kökenli karaciğer iltihabı akla geldiğinde, bir amip enfeksiyonu varlığını doğrulayacak olan bağışıklık incelemelerinin yapılması gerekir.
EVRİM
Amipli dizanteri ve karaciğer amip apsesi, amiplerin yolaçtığı hastalıklardır. Sıcak ülkelerde oldukça yaygındırlar.
Amip, normal olarak kalın barsakta yaşayan bir asalaktır; ama kalın barsak mukozasında bir bozun ya da yara varsa, amip kan damarları içine geçer ve kapı toplardamarı tarafından karaciğere götürülür.
Karaciğerde amipler, lopçuklararası toplardamarlardan birini tıkar; amip bu başlangıç noktasından, hücre yıkıcı enzimiyle komşu karaciğer dokusunu eritir ve parçalar; böylece “birincil doku ölümü apsesi» oluşur.
TEŞHİS
Klinik belirtiler
Teşhis, şu belirtilerin birlikte bulunmasına dayanır:
— karaciğer bölgesinde yerleşmiş, sağ omuza doğru yayılan bir ağrı: Hasta, omuzunun şiddetle sıkıldığı duygusuna kapılır;
— genellikle çok yüksek bir ateş: Hastanın yüzüne «topraksı» bir görünüm veren, önemli bir genel durum bozulmasıyla birliktedir;
— karaciğerin büyümesi: Karaciğer bazen büyümemiş olabilir; ama elle muayenede ya da parmakla vurarak muayenede hep ağrılıdır.
Böyle bir tablo karşısında, başka bir enfeksiyon sendromunu ayırdetmek gerekir.
Tamamlayıcı muayeneler
Karaciğeri daha ayrıntılı biçimde araştırmak gerekir; ama genel kural olarak, biyolojik açıdan normal bulunur.
En çok bilgiyi röntgen muayeneleri getirecek, özellikle de radyoizotop incelemesi karaciğer içi bir kovuğu Camip apsesi; eğer oluşmuşsa) gösterecektir. Atardamar filmi, ancak ameliyat kararı verildiğinde çekilmelidir.
Karaciğere iğneyle girme (bazı önlemler alınarak),amip apsesinin niteleyici belirtisi olan «çikolata» görünümlü irini getirebilir.
Tedavi altında iyidir; 2 dönemde olur. Başlangıçta irinlenmeden önce yalın karaciğer iltihabı dönemi yeralır. Bunun arkasından klinik tabloda belirtilen irinli karaciğer iltihabı oluşur. Başlıca ihtilatlar karın içine (bir karın zarı iltihabı gerçekleştirerek) ya da göğüs boşluğuna açılmadır.
TEDAVİ
İlaç tedavisi
Başlangıç evresinde, hattâ çoğunlukla irinli evrede ilaç tedavisi etkilidir. Sıkı hekim denetimi altında amip öldürücü ilaçları (klorokin, emctin) içerir.
Cerrahi tedavi
İlaç tedavisine direnen biçimlerde uygulanır. Apsenin açılıp, apse boşluğuna bir diren konularak boşaltılmasına dayanır.
ÖTEKİ ASALAK HASTALIKLARI
Birçok asalak, çevrimlerinin herhangi bir döneminde karaciğerden geçer. Hangi asalak sözkonusu olursa olsun, karaciğeri geçiş, klinik olarak aşağıda karaciğer kelebek hastalıkları (distama-tozlar) için tanımlanan zehirli-enfeksiyonlu karaciğer iltihabı tablosu ile kendini gösterir; yalnızca, asalağa göre. süresi değişir.
Kelebek hastalığında genel bulaşma, hastalığın etkeni olan karaciğer kelebeklerini taşıyan tere yenilmesiyle ağızdan olabilir.
KARACİĞER KELEBEK HASTALIKLARI
Karaciğer kelebeklerinin bulaştırdığı hastalıklardır: Koyun ve sığırlarda yaşayan büyük karaciğer kelebeği (fasciola hepatica) ve küçük karaciğer kelebeği (clonorchis sinensis); kedigillerdeki karaciğer kelebeği.
Karaciğer kelebekleri yaprak biçiminde, birkaç mm -birkaç sm uzunluğunda, konaklarının değişik organlarına (sindirim kanalı, safra kanalları gibi) vantuzlarıyla tutunan yassı kurtlardır; bulaşma ağız yoluyla, daha çok deniz ürünlerinin yenmesiyle olur. Başlangıçta ateş yükselmesi, kaşıntı, yarım baş ağrıları, yaygın ağrılar, karaciğer bölgesi ağrıları ile zehirli enfeksiyonlu bir karaciğer iltihabı tablosu yerleşir; bazen hafif bir sarılık vardır.
Biyolojik incelemede kanda akyuvar formülün de eyozinofil adı verilen belli bir akyuvar tipinin arttığı saptanır.
Asalağın bu karaciğeri kaplama evresi aylarca sürer; hasta güçsüz, zayıf kalır; ateşi hafifçe yüksektir.
Bundan sonra asalak, safra kanallarını kaplamaya başlar ve bazen, taş oluşumu ile safra enfeksiyonu oluşturur.
İlaç tedavisi karaciğer amip apsesindekiyle aynıdır; safra birikimi önemli olduğu zaman, bazen ameliyat gerekir.